ในปี ค.ศ. 1867 โลกได้เห็นหนึ่งในเหตุการณ์การซื้อขายดินแดนที่ถูกถกเถียงมากที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์สหรัฐอเมริกา ข้อตกลงนี้คือ การซื้ออะแลสกา (Alaska Purchase) ซึ่งสหรัฐฯ ได้ซื้อดินแดนกว่า 1.5 ล้านตารางกิโลเมตรจากจักรวรรดิรัสเซีย ด้วยราคาเพียง 7.2 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือเฉลี่ยไม่ถึง 2 เซนต์ต่อเอเคอร์ แม้ในเวลานั้นหลายคนจะเย้ยหยันว่าเป็นการใช้เงินเปล่าประโยชน์ แต่ประวัติศาสตร์พิสูจน์แล้วว่านี่คือหนึ่งใน “การลงทุนที่คุ้มค่าที่สุด”
เบื้องหลังการตัดสินใจของรัสเซีย
ในช่วงกลางศตวรรษที่ 19 รัสเซียกำลังเผชิญปัญหาทางเศรษฐกิจและการเมือง หลังจากพ่ายแพ้ในสงครามไครเมีย (Crimean War, 1853–1856) รัสเซียมองว่าอะแลสกาเป็นดินแดนที่ยากต่อการปกครอง อยู่ห่างไกลจากศูนย์กลาง และไม่สามารถสร้างรายได้ที่มั่นคง รัฐบาลซาร์อเล็กซานเดอร์ที่ 2 (Tsar Alexander II) จึงตัดสินใจขายเพื่อแลกเงินสดและลดความเสี่ยงที่จะสูญเสียดินแดนนี้ให้กับอังกฤษที่มีอิทธิพลอย่างมากในแคนาดา
บทบาทของวิลเลียม เอช. ซิวเวิร์ด
ในฝั่งสหรัฐฯ วิลเลียม เอช. ซิวเวิร์ด (William H. Seward) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศในสมัยประธานาธิบดีแอนดรูว์ จอห์นสัน มองเห็นโอกาสสำคัญ เขาเชื่อว่าสหรัฐฯ ควรขยายดินแดนออกไปทางแปซิฟิกเพื่อเพิ่มอำนาจทางการค้าและการทหาร ซิวเวิร์ดเจรจากับเอกอัครราชทูตรัสเซียประจำกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. และสามารถบรรลุข้อตกลงในคืนวันที่ 30 มีนาคม ค.ศ. 1867
การถูกเย้ยหยัน: “Seward’s Folly”
เมื่อข่าวการซื้อขายถูกเผยแพร่ ประชาชนและนักการเมืองจำนวนมากหัวเราะเยาะ โดยเรียกข้อตกลงนี้ว่า “Seward’s Folly” (ความโง่ของซิวเวิร์ด) หรือ “Seward’s Icebox” (ตู้เย็นของซิวเวิร์ด) หลายคนเชื่อว่าสหรัฐฯ เพิ่งเสียเงินก้อนโตเพื่อแลกกับแค่ภูเขาน้ำแข็ง ทะเลแช่แข็ง และดินแดนที่ไม่มีประโยชน์
การค้นพบทรัพยากรและความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์
ทว่าความคิดนั้นเปลี่ยนไปในไม่กี่สิบปีต่อมา เมื่อมีการค้นพบทองคำในยุค Klondike Gold Rush (1896–1899) อะแลสกาก็กลายเป็นดินแดนทองคำที่ดึงดูดผู้คนจำนวนมหาศาล ต่อมาในศตวรรษที่ 20 อะแลสกายังพิสูจน์ตัวเองว่าเป็นแหล่งพลังงานสำคัญของสหรัฐฯ ด้วยน้ำมันและก๊าซธรรมชาติที่มหาศาล อีกทั้งยังเป็นดินแดนยุทธศาสตร์ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 และสงครามเย็น เนื่องจากตั้งอยู่ใกล้กับรัสเซียและมหาสมุทรแปซิฟิกเหนือ
ผลลัพธ์ในระยะยาว
จากดีลที่เคยถูกมองว่า “โง่เขลา” การซื้ออะแลสกากลับสร้างผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจและความมั่นคงที่มหาศาลให้กับสหรัฐฯ ปัจจุบัน อะแลสกาเป็นรัฐที่มีพื้นที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ และยังเป็นหัวใจสำคัญในการป้องกันประเทศ การค้า การท่องเที่ยว และพลังงาน
สรุป
การซื้ออะแลสกาเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนว่า การตัดสินใจทางการเมืองที่ถูกมองว่าไร้ค่าหรือผิดพลาดในตอนแรก อาจกลายเป็นข้อตกลงที่ดีที่สุดในประวัติศาสตร์ ดีลนี้พิสูจน์แล้วว่ามีมูลค่ามหาศาลทั้งทางเศรษฐกิจและยุทธศาสตร์ และกลายเป็น “บทเรียนเชิงประวัติศาสตร์” ที่ถูกกล่าวถึงมาจนถึงทุกวันนี้
